Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir.
Genel Bakış
Aralık 2019’da Çin’de başlayan Covid-19 hastalığı hala tüm Dünyayı tesiri altında tutmaya devam ediyor.
Resmi sayılara nazaran şu ana kadar 600 Milyona yakın kişi hastalandı ve 6,5 milyon kişi ömrünü yitirdi.
Gerçek sayıların ise çok daha fazla olduğu düşünülüyor. Ülkemizde ise 15,5 milyon kişi hastalandı ve 100 bine yakın kişi hayatını kaybetti.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Yakın geçmiş
Mayıs 2022’de Omicron varyantının BA-1 ve BA-2 varyantları yaygın olarak görülüyordu. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) salgının bitmediğini, bilhassa az gelişmiş/gelişmemiş ülkelerde aşılamanın şimdi istenilen düzeyde olmadığını belirttiği halde, hastalık nispeten hafif geçtiği için birinci olarak Belçika ve Danimarka’dan başlayan önlemleri gevşetme siyaseti tüm dünyada yaygınlaştı.
Ülkemizde dahil olmak üzere birçok ülkede önlemler azaltıldı. Lakin vardığımız noktada Covid-19’un hala bitmediği ve önlemler azalınca hastalığın yeni dalgalarla tekrar arttığını görmekteyiz.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Mevcut durum
Bazı bilim insanlarının söylediği “hiçbir RNA’lı virüs salgını 2 yıldan uzun sürmedi, bu hastalık da 2 yılda bitecektir” çıkarımı Covid-19 için geçerli olmadı, şu anda 6. dalgayı yaşıyoruz.
Virüs çok dirençli ve her varyasyonda daha fazla bulaşıcılık kazanıyor. Omicron BA-5 varyantının bulaştırıcılık özelliği çok fazla, hatta o denli ki tıp fakültesinde enfeksiyon ve mikrobiyoloji derslerinde virüslerin ne kadar çok fazla bulaşabileceği (R0 değeri) hakkında örnek verilen kızamık hastalığından bile daha çok bulaşıcı (1 kızamıklı kişi 18 bireye hastalık bulaştırabiliyor).
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Tek tesellimiz ise ek hastalığı olmayan, genç ve aşıları tam olan bireylerde hastalığın daha hafif geçmesi ve vefat oranlarının azalmış olması. “Uzamış Covid hastalığı” ve “Covid sonrası tam iyileşememe” durumu çok sık görülüyor [En sık görülen beş semptom yorgunluk (%58), baş ağrısı (%44), dikkat bozukluğu (%27), saç dökülmesi (%25) ve nefes darlığı (%24)].
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Ülkemizdeki 30 Mayıs-24 Temmuz ortasındaki olay ve vefat sayıları şu formda;
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Görüldüğü üzere olaylar çok süratle artıyor, hadiselerin ikiye katlanma mühleti kısaldı. Gerçek olay sayıları ise muhtemelen çok daha fazla. Muhtemelen pandeminin başından beri en fazla hadisenin görüldüğü devri yaşıyoruz.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Birçok kişi Covid olduğunun farkında değil, şikayetlerini soğuk algınlığı, klima çarpması üzere durumlara yoruyor ve hastalığı bulaştırmaya devam ediyor.
Hastalıktan kuşku edenlerin bir kısmı da PCR yaptırmak yerine edindikleri antijen testi ile kendi kendine teşhis koyuyor, mevcut tablo resmi sayılara yansımıyor. Olayların son haftada artmasında Kurban Bayramındaki hareketlilik ve görüşmelerin artmasının da tesiri var.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
PCR test olumluluk oranı ise %50’den fazla, olağan bu oranın yüksek olması genel olarak yapılan test sayısının fazla olmaması ve hastalıktan yüksek kuşku duyulan şahıslara test uygulanması ile de bağlı bir durum. Klinik pratiğimizde hastanede yatmayı gerektiren hatta ağır bakıma almak gereken hastaların sayısında artış görüyoruz.
Yakın gelecek
Önümüzdeki haftalarda hastane yatışları ve vefat sayılarında kısmi bir artış olabilecektir.
Hastalığın klinik seyri ile ilgili ortalama tarih akışı günleri şöyledir, virüsün bulaşması (0. Gün) şikayetlerin başlaması (2-5. Gün), durumun ağırlaşması ve hastaneye yatış ihtiyacı (5-8) gün, ağır bakıma yatış (8.-10 gün), mevt (10-14 gün).
Tedbirlerin artmaması durumunda, bilhassa okulların açılmasıyla birlikte olay sayıları daha da artabilir.
Covid bitecek mi?
Birçok ihtimal var fakat 3 tane öngörü üzerinde duruluyor, yaklaşık olarak %70 olasılıkla mevsimsel gribe dönecek ve kalıcı olacak, %20 ihtimalle büsbütün bitecek, %10 ihtimalle daha berbat bir varyasyona dönecek.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Virüsün bulaşmasına ve çoğalmasına imkan tanındıkça berbat olasılığın olma ihtimali artıyor. Bu nedenle de önlemlerin artırılması gerekli.
Ne yapmalı?
-
Rakamlardan da anlaşıldığı üzere hastalık hala bitmedi. Biz önlemleri her gevşettiğimizde virüs güçlenmeye ve daha bulaşıcı olmaya devam ediyor. Bu nedenle hastalığı tekrar umursamamız ve önlemleri arttırmamız gerekiyor.
-
Hastalık datalarının tekrar günlük olarak açıklanması gerekir.
-
Maske ve aralık hala en değerli korunma metodu, toplu taşıma ve kapalı alanlarda maske zaruriliği geri gelmeli.
-
Okulların açılmasına kadar geçecek olan müddette çocuklarda bağışıklığın sağlanması için 5-12 yaş aralığına isteğe bağlı aşı yaptırabilme imkanı tanınmalı.
-
Hızlı antijen testleri yaygınlaştırılmalı. Bu testlerinin güvenilirliği epeyce yüksek (%98), maliyeti PCR’a nazaran daha uygun, test için bekleme ve sonuçlanma müddeti daha kısa.
-
PCR testi tekrar artırılmalı, lakin zati kalabalık ve iş yükü ağır olan hastaneler için herkese PCR yapmak yerine süratli antijen testi yapılmalı, klinik kuşkunun devam etmesi durumunda PCR yapılmalı.
-
Hastanelere yatış yapılması gereken tüm durumlar için PCR testi mecburiliği geri getirilmeli. Günübirlik yatarak yapılması gereken tetkik ve süreçler dahil olmak üzere her türlü tedavi ve ameliyat için hastane yatışı öncesinde hasta ve refakatçisine PCR testi yapılma mecburiliği olmalı.
-
Acil yatışlar için süratli antijen testi yapılmalı.
-
Özellikle kanserler başta olmak üzere, Covid-19 dışı başka hastalıkların tanı-tedavisi gecikmeye devam ediyor. Bu nedenle şikayetlerimizi önemsemeli, denetimlerimizi aksatmamalıyız.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Aşı meselesi
-
Hastalıkla ilgili en değerli gücümüz aşı. Lakin bu mevzu ile ilgili baş karıştıran kimi durumlar nedeniyle aşı olan küme ve olmayan küme birbirinden büsbütün ayrışmış durumda.
-
Ağır hastalıktan korunma ve vefatı tedbire için 3 doz mRNA aşısı gerektiğini biliyoruz.
-
Ancak günümüzde düşük gelirli ülkelerdeki insanların %20’den azı en az bir doz aşı yapılabildi.
-
Diğer sorun da Ülkemiz dahil dünyanın kıymetli bir kısmında inaktif virüs aşılarının yapılabilmiş olması. Bu aşıların Covid-19’un birinci versiyonlarına karşı tesirli olduğunu, değişen mutasyonlar ve varyasyonlara karşı ise tesirinin epey azaldığını biliyoruz.
-
Diğer yandan mRNA aşılarının da hastalığı ve hastaneye yatışı tedbire tesiri giderek azaldı. Lakin hala ağır bakım ve vefatı önlemede aşılar tesirli.
-
Şu anda 2 doz Sinovac aşısının tesiri yaklaşık 1 doz mRNA aşısı olarak düşünülebilir.
-
Omicron varyantı sonrasında gerek hastalık geçirme sonrası gerekse aşılarla elde edilen bağışıklık 3 ay sonra azalmaya başlıyor. Kâfi ve uzun müddetli bağışıklık elde edilemiyor. Bu hususta DSÖ, aşı firmalarını yeni gelişen varyantları da kapsayacak ve daha uzun mühlet bağışıklık sağlayacak aşılar geliştirmeleri için destekliyor.
-
Mevcut mRNA aşılarına bakacak olursak, 2 doz ve 3 doz mRNA yapılmış olmak ortasında önemli farklar var. Omicron varyantının baskın olduğu sırada yapılan kıymetli bir çalışmada, 3 doz mRNA aşısının enfeksiyonu tedbire aktifliğinin, 2 doza nazaran %46,9 daha fazla olduğu saptandı. 3 doz mRNA aşısı olup hastalığı yakalananlarda saptanan virüs yükü ise, başka kümelere nazaran daha düşük saptandı.
-
Omicron periyodunda yapılan öteki bir çalışmada, 3 doz mRNA olanlarda semptomatik enfeksiyon riski, 2 doz olanlara nazaran %67 daha düşük bulundu.
-
Ülkemizde 3 doz mRNA aşı olanların oranı 18y üstü nüfusun %28’i kadar. 3 doz mRNA aşılı bireylerde hastalık hafif seyirli oluyor bağışıklık hafızası gereğince çalışıyor, ağır bakım ve vefattan koruyor.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
4.Doz aşıyı yaptıralım mı?
-
Bu hususta elimizdeki birinci bilgi İsrail’de yapılan 4.doz aşıların sonuçları. İsrail Ocak-Mart 2022’de (Omicron varyantı şimdi yeni yayılmaya başlamıştı) 60 yaş üstü tüm bireylere 4.doz mRNA aşısı uyguladı. Takipler sırasında ağır hastalık riskinin 3 doza nazaran %64, mevt riskini %78 azaldığı bildirildi.
-
ABD’de Omicron varyantının baskın olduğu devirde 50 yaş üstü bireylere yapılan 4.doz aşı sonrası datalara bakıldığında, 3 doz mRNA aşısı yapılanlara nazaran; enfeksiyona yakalanma riskinin %18, mevt riskinin ise 4 kat azaldığı saptandı.
-
Amerika Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC), şu anda 60 yaş üstündeki bireylere 4.doz mRNA aşısı yaptırmaları tavsiyesinde bulunuyor.
Yorum
3-4 AYDA BİR AŞI OLAMAYIZ, kar/zarar hesabı yapmak lazım. Aşıların aktiflik ve güvenilirlik testleri Faz-3’te yapıldı. Daima aşılanmanın istenmeyen yan tesirleri olabilir. Sonbaharda yeni varyantları kapsayan ve daha uzun müddet bağışıklık sağlayan aşılar çıkacak.
O vakte kadar en yeterli korunma= HAVALANDIRMA, MASKE, MESAFE…
2 doz aşı oldum ve 1 kere hastalık geçirdim ne yapmalıyım?
Bu ve buna misal durumlarla ilgili KLİMİK Derneğinin hazırlamış olduğu tavsiye rehberini incelemenizi tavsiye ederim.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Bağışıklığı düşük bireyler ne yapmalı?
Bu kümelerde (Siroz, denetimsiz diyabet, diyaliz, kalp yetmezliği, organ nakli yapılan hastalar, bağışıklığı baskılayıcı ilaç kullanan bireyler, teneffüs yetmezliği olan bireyler, etkin kanser tedavisi gören hastalar, son 6 ayda radyoterapi yapılmış olanlar, akciğer cerrahisi geçirmiş ve bir akciğerinin tamamı alınmış olan kişiler) aşının koruyuculuğu 2-3 ay içinde azalıyor.
Bu nedenle 4.doz aşılarını yaptırmaları tavsiye ediliyor.
Bu kümede yer alan yahut 65 yaş üstünde olan bireylerin hastalığa yakalanmaları durumunda mümkün olan en erken vakitte molnupiravir etken unsurlu ilacı kullanmaları, hastalığı daha kolay atlatmalarını sağlayabilir. Bu ilaç Sıhhat Bakanlığı tarafından fiyatsız olarak sağlanmaktadır.
Uzmanından koronavirüse yönelik açıklamalar: Tekrar kabus olabilir 2022
Yorumlar kapalı.